Θανάσης Μουτσόπουλος: Τα υβρίδια της παγκοσμιοποίησης. Πόλη και μαζική κουλτούρα στην περιφέρεια *

Το Πλα­νη­τι­κό Χω­ριό για το ο­ποί­ο μι­λού­σε ο Marshall McLuhan μοιάζει όλο και πιο πιθανό ως ο­ρα­τή πραγ­μα­τι­κό­τητα. Η αλ­λα­γή του α­στι­κού πε­ρι­βάλ­λο­ντος σε ό­λον τον κό­σμο εί­ναι έ­να α­πό τα κα­θο­ρι­στι­κά ση­μεί­α των νέ­ων συν­θη­κών που προ­κα­λεί, σε οι­κο­νο­μι­κό, πο­λι­τι­κό και πο­λι­τι­σμι­κό ε­πί­πε­δο, το φαι­νό­με­νο που α­πο­κα­λεί­ται «πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση». Σε αυ­τό το πλαί­σιο, στοι­χεί­α φαι­νο­με­νι­κώς α­ντι­φα­τι­κά με­τα­ξύ τους, ό­πως ο μο­ντερ­νι­σμός στην αρ­χι­τε­κτο­νι­κή ή τα συμ­φέ­ρο­ντα πο­λυε­θνι­κών ε­ται­ρειών, προ­κα­λούν ρα­γδαί­ες αλ­λα­γές στα α­στι­κά κέ­ντρα ό­λου του πλα­νή­τη και προ­κα­λούν μια αυ­ξα­νό­με­νη ο­μο­γε­νο­ποί­η­ση. Έ­τσι, εί­ναι πά­ρα πο­λύ δύ­σκο­λο σε πρώ­το ε­πί­πε­δο να κα­τα­λά­βει κά­ποιος αν βρί­σκε­ται στο α­στι­κό κέ­ντρο του Λά­γκος, της Νέ­ας Υόρ­κης ή της Μπαν­γκόκ. Σε αυ­τό το ε­πί­πε­δο ό­λες οι μη­τρο­πό­λεις μοιά­ζουν ί­διες. Τα στοι­χεί­α που θα α­πο­κα­λύ­ψουν την α­λή­θεια μπο­ρεί να εί­ναι η α­που­σί­α της αγ­γλι­κής γλώσ­σας (κά­τι που στο πα­ρα­πά­νω πα­ρά­δειγ­μα α­φο­ρά μό­νο τη Μπαν­γκόκ), το χρώ­μα των κα­τοί­κων της πό­λης (κά­τι που στην πε­ρί­πτω­ση της Νέ­ας Υόρ­κης μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει πα­ρα­πλα­νητι­κά) και, σε έ­να δεύ­τε­ρο ε­πί­πε­δο, η μι­κρο­κλί­μα­κα του πε­ζο­δρο­μί­ου. Ί­σως ε­κεί, πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό ο­που­δή­πο­τε αλ­λού, μπο­ρεί κα­νείς να α­να­κα­λύ­ψει την ταυ­τό­τη­τα μιας τέ­τοιας πό­λης. Και ε­κεί, πέ­ρα α­πό την ί­δια την προ­σω­­πι­κή ε­πα­φή με τους κα­τοί­κους, αυ­τό που θα δει ο πε­ρα­στι­κός εί­ναι μα­ζι­κή κουλ­τού­ρα: πε­ριο­δι­κά, α­φί­σες, δια­φη­μί­σεις, φθη­νά παι­χνί­δια, μου­σι­κή...

Επίμετρο: Γιώργος Ροσσολάτος, Εύα Στεφανή
Σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης “
a-station
ISBN
960-7980-24-7
249 σελ. / 11,5
x 16,5 εκ. / Α/Μ & έγχρωμη εικονογράφηση / 10,68 Euro

* ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ

ΕΓΡΑΨΑΝ

«Ο Θανάσης Μουτσόπουλος έρχεται με ένα πολύ προσεγμένο βιβλίο να αναψηλαφίσει την δίκη και την καταδίκη της ποπ κουλτούρας εντοπίζοντας στις απανταχού περιφέρειες μιαν εντυπωσιακή παραγωγή extreme pop media και διακρίνοντας πίσω από αυτές τις παγκοσμιοποιημένες και αλλοτριωμένες εκφράσεις, πυρήνες τοπικής αντίστασης μέσα από εμπνευσμένα υβριδικές μεταμορφώσεις των αρχικών προτύπων και μέσα από την απροσδόκητη άνθηση του ιθαγενούς στοιχείου κάτω από τον οδοστρωτήρα του American way of life

- Μάνος Στεφανίδης, περ. Αντί, τ. 750, 16/11/2001

«Ξεκινώντας εν μέρει από την ιδέα του Marshall Mcluhan για το “πλανητικό χωριό” αλλά και τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η ζωή μας τόσο στις (μητρο)πόλεις όσο και στην περιφέρεια αλλά και στις αλληλεπιδράσεις της γίνεται εδώ η “καταγραφή” διαφόρων φαινόμενων που είναι καλώς ή κακώς απόρροια των αλλαγών αυτών, μ’ ένα μεστό τρόπο ανάγοντας το βιβλίο αυτό σχεδόν σαν εγχειρίδιο κοινωνιολογικής μελέτης, σ’ ένα τομέα μάλιστα που αν δεν απατώμαι υπάρχει ελλιπής ελληνική βιβλιογραφία… Ίσως ένα απ’ τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που διάβασα –κυριολεκτικά απνευστί– τον τελευταίο καιρό.»

- Νικόλας Μαλεβίτσης, περ. Κόρη Οφθαλμού, τ. 8, Δεκ 2001 - Ιαν 2002

«Ετοιμαστείτε για ένα γοητευτικό ταξίδι, με έναν έμπειρο οδηγό και ξεναγό στα υβρίδια της μαζικής κουλτούρας που δημιούργησε η παγκοσμιοποίηση στην αχανή περιφέρεια του κόσμου, Ανακαλύψτε και απολαύστε περιοδικά, αφίσες διαφημίσεις, φθηνά παιχνίδια, μουσική…»

- Περιοδικό Βαβέλ, τ. 202, Ιανουάριος 2002

«Υπάρχουν κόμικς στα οποία ο σούπερμαν θυμίζει… άνθρωπο-ελέφαντα, ο Μπάτμαν πρωταθλητή του κικ-μποξινγκ και ο Μίκυ Μάους ήρωα σπλάτερ ιστοριών, παρέα με εξωγήινους και ζόμπι; Ναι, απαντά με αφοπλιστική βεβαιότητα ο τεχνοκριτικός Θανάσης Μουτσόπουλος.»

- Άρης Μαλανδράκης, περ. «9», τ. 82, εφημ. Ελευθεροτυπία, 16/1/2002

«Στην εξαιρετική αυτή έκδοση ο Μουτσόπουλος επιστρατεύει αναφορές από το θεωρητικό του οπλοστάσιο για να υποστηρίξει ότι τα υβρίδια της εποχής μας –έργα που δημιουργήθηκαν από τον συγχρονισμό ετερόκλητων στοιχείων σε ένα ενιαίο, συνήθως κιτς σύνολο– είναι μάλλον και η τελευταία. “Η μακντοναλντοποίηση (αλλά και η ντοναλντακοποίηση), όπως συνηθίζουμε να αποκαλούμε αυτή τη μορφή της παγκοσμιοποίησης, κυριεύει πια κάθε γωνιά του πλανήτη”, αναφέρει χαρακτηριστικά.»

- Μανώλης Ανδριωτάκης, εφημ. Ελευθεροτυπία, 19/2/2002

«Η αλλαγή του αστικού περιβάλλοντος σε όλον τον κόσμο είναι ένα από τα καθοριστικά των αλλαγών σε οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό επίπεδο που προκαλεί το φαινόμενο που αποκαλείται “Παγκοσμιοποίηση”. Σ’ αυτό το πλαίσιο, στοιχεία φαινομενικά αντιφατικά μεταξύ τους, όπως ο μοντερνισμός στην αρχιτεκτονική ή τα συμφέροντα των πολυεθνικών εταιρειών, προκαλούν ραγδαίες αλλαγές στα αστικά κέντρα όλου του πλανήτη και προκαλούν μια αυξανόμενη ομογενοποίηση.»

- Περιοδικό Δέλτα-D, τ. 29, Ιούλιος-Αύγουστος 2003